Η αριθμητική και γενικότερα οι αριθμοί βρίσκονται παντού στην καθημερινότητά μας. Δεν είναι μόνο στα βιβλία. Από την ώρα, τις ποσότητες για να φτιάξουμε ένα γλυκό, πόσο πληρώνουμε κάτι που αγοράσαμε και τι ρέστα πρέπει να πάρουμε και πολλά άλλα. Από την άλλη, μαθηματικά δεν είναι μόνο τα νούμερα, αλλά και η γεωμετρία.
Το μάθημα των Μαθηματικών εξελίσσεται όσο το παιδί αλλάζει τάξεις, ξεκινώντας από την απλή πρόσθεση και αφαίρεση, φτάνοντας ως τα κλάσματα και τα ποσοστά. Οι μαθητές καλούνται να κάνουν πράξεις μέσα από προβλήματα, τα οποία κάποιες φορές τους δυσκολεύουν.
Τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι αναπτύσσουν τη νοητική τους ικανότητα, ξυπνάει η περιέργειά τους και η δίψα τους για γνώση. Έρευνες έχουν δείξει πως αυτά τα παιδιά είναι πιο προηγμένα στην ανάγνωση και τα μαθηματικά.
Ιστορική αναδρομή
Στην πορεία των χρόνων υπήρξαν ψυχολόγοι και παιδαγωγοί που συσχέτισαν τα μαθηματικά με το παιχνίδι.
Ο Ζαν Πιαζέ, Ελβετός φιλόσοφος, φυσικός επιστήμονας και ψυχολόγος, ιδιαίτερα γνωστός για τις μελέτες του σχετικά με τα παιδιά και τη θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης, διατύπωσε τη θεωρία ότι υπάρχουν περίοδοι ανάπτυξης της σκέψης και πως τα μαθηματικά δεν διδάσκονται αλλά ανακαλύπτονται.
Ο Τζερόμ Σέιμουρ Μπρούνερ, Αμερικανός ψυχολόγος, ο οποίος συνείσφερε στην ανθρώπινη γνωστική ψυχολογία, στις γνωστικές θεωρίες μάθησης και στην εκπαιδευτική ψυχολογία, τονίζει πως είναι σημαντική η ανακαλυπτική μάθηση των μαθηματικών και απορρίπτει την απομνημόνευση. Στην ανακαλυπτική μάθηση οι μαθητές ανακαλύπτουν τις αρχές και αναπτύσσουν τις δεξιότητες μέσω του πειραματισμού και της δράσης. Σύμφωνα με τον Μπρούνερ, υπάρχουν τρεις μέθοδοι μάθησης: μέσω της πραξιακής αναπαράστασης, μέσω της εικονιστικής αναπαράστασης και μέσω της συμβολικής αναπαράστασης. Στην πρώτη μέθοδο η μάθηση γίνεται με πραγματικά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα τρία μήλα και τρία μήλα ισούνται με έξι μήλα. Στην δεύτερη μέθοδο η μάθηση γίνεται με χρήση εικόνων και σχεδιαγραμμάτων. Στην τρίτη μέθοδο γίνεται με μαθηματικά ή γλωσσικά σύμβολα όπως “έξι συν ένα ίσον επτά”.
Ο Τζορτζ Κουισενέρ, Ελβετός εκπαιδευτικός, δημιούργησε το ομώνυμο παιχνίδι με τις ράβδους (πολύχρωμα ξυλάκια) τη δεκαετία του ’60. Οι ράβδοι αυτοί χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα ως βοηθητικό μέσο εκμάθησης μαθηματικών πράξεων, αφού στηρίζεται στο συνδυασμό χρωμάτων και αντιστοιχίας με συγκεκριμένο αριθμό. Ο ίδιος, μέσα από έρευνες απέδειξε πως τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν τα ξυλάκια πέτυχαν άριστες επιδόσεις στην αριθμητική.
Η Μαρία Μοντεσσόρι, Ιταλίδα παιδαγωγός, φιλόσοφος και ιατρός, γνωστή για την συνεισφορά της στην επιστημονική παιδαγωγική και τη φιλοσοφία της εκπαίδευσης που φέρει το όνομά της, δηλαδή το μοντεσοριανό παιδαγωγικό σύστημα, συνέδεσε το παιχνίδι με την ανάπτυξη των αισθήσεων και των ικανοτήτων των παιδιών. Δημιούργησε μέσα διδασκαλίας και παιδαγωγικό υλικό με τα οποία γίνονται κατανοητά τα μαθήματα του σχολείου μέσω των αισθήσεων. Χαρακτηριστικό της μεθόδου της είναι η ασχολία και συμμετοχή των παιδιών σε διάφορες δραστηριότητες και να οικοδομήσουν το δικό τους χαρακτήρα μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον τους.
Ο Ζόλταν Ντιενές, Ούγγρος μαθηματικός, διατύπωσε την άποψη πως η μάθηση των μαθηματικών που χρησιμοποιεί παιχνίδια, τραγούδια και χορό την κάνει πιο ελκυστική στα παιδιά. Συνεπώς η διδασκαλία των μαθηματικών πρέπει να αρχίζει με παιχνίδια. Σε εκείνον πιστώνεται η δημιουργία των ομώνυμων κύβων, με τους οποίους οι μαθητές κατανοούν βιωματικά την ισότητα και την ισοδυναμία μεταξύ των αριθμών, το δεκαδικό σύστημα, καθώς και την έννοια του όγκου.
Εσείς μπορείτε να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν μαθηματική σκέψη και δεξιότητες μέσα από το παιχνίδι;
Η απάντηση είναι αυτονόητη. Φυσικά και μπορείτε!
Παιχνίδια
Μπορείτε είτε να χρησιμοποιήσετε παιχνίδια του εμπορίου, όπως puzzles με αριθμούς, είτε να κατασκευάσετε τα δικά σας με διάφορα υλικά. Ανάλογα με την ηλικία διαλέγουμε και το κατάλληλο παιχνίδι.
Ένα πολύ γνωστό και άκρως διαδεδομένο παιχνίδι, το οποίο έχουν σχεδόν όλα τα παιδιά και μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, είναι τα γνωστά πλαστικά τουβλάκια τύπου Lego. Γράψτε σε ένα χαρτί νούμερα και ζητήστε από το παιδί σας να σχηματίσει πύργους με τόσα τουβλάκια όσα αναγράφονται στο χαρτί.
Παραμύθια
Στο εμπόριο υπάρχουν παραμύθια που όπως η σειρά του Ευγένιου Τριβιζά “Παραμύθια με τους αριθμούς”.
Μουσική – Τραγούδι
Ποιος δεν απομνημονεύει εύκολα ένα τραγούδι; Φτιάξτε, λοιπόν, τραγουδάκια με μαθηματικές πράξεις, όπως για παράδειγμα την προπαίδεια. Συνδυάστε ρυθμικά παλαμάκια ή χτυπήματα σε μουσικό όργανο.
Πέρα από τα παιχνίδια, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε καθημερινά αντικείμενα για να διδάξετε το παιδί σας. Αν θέλετε, για παράδειγμα να μάθει εύκολα τα σχήματα, φέρτε του ως παράδειγμα το πιάτο για τον κύκλο κ.ο.κ. Από την άλλη, την επόμενη φορά που έχετε σκοπό να φτιάξετε ένα κέικ, ζητήστε από το παιδί σας να σας βοηθήσει. Δώστε του να μετρήσει ποσότητες π.χ. ένα ποτήρι ζάχαρη.
Σε μεγαλύτερες ηλικίες, αν το παιδί σας δυσκολεύεται με τα προβλήματα, χρησιμοποιήστε χρώματα για να κυκλώσετε τα δεδομένα και έτσι να τα κάνετε πιο “εμφανή”. Μπορείτε, επίσης, να τα οπτικοποιήσετε, όπως π.χ. να ζωγραφίσετε.
Αν το παιδί σας παρουσιάζει μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση των προβλημάτων ή αδυναμία να κάνει μαθηματικές πράξεις, παρά τη βοήθειά σας, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για να διαπιστώσετε εάν πάσχει από κάποια μαθησιακή δυσκολία. Μπορείτε να συμβουλευτείτε και τα άρθρο μας “Τι είναι η ΔΕΠ-Υ και πώς τη διαχειριζόμαστε;” και “Δυσαναγνωσία και Δυσαριθμησία”.
Το παιδί που παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες έχει νοημοσύνη μέσου όρου ή πάνω από τον μέσο. Παρ΄ όλα αυτά υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στο δυναμικό του με βάση το επίπεδο νοημοσύνης του (τι θα μπορούσε δυνητικά να πετύχει) και στο τι πραγματικά πετυχαίνει στη ζωή του.
Το Κέντρο Μελέτης After Bell, απαρτίζεται από εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο γνωρίζει πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό, με τις ιδιαιτερότητες και τις δεξιότητές του και μπορεί να το βοηθήσει σε όποια δυσκολία αντιμετωπίζει. Εδώ σχεδιάζεται και προσαρμόζεται εκ των προτέρων ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, με βάση τα ενδιαφέροντα, τις δυσκολίες και τις ικανότητες του μαθητή.
Η ομάδα του After Bell
