Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και των ψηφιακών μέσων, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν βοηθήσει σε μέγιστο βαθμό στην εξέλιξη της καθημερινότητάς μας. Όμως έχουν ταυτόχρονα οδηγήσει σε μια έξαρση των περιστατικών του «ψηφιακού εθισμού», τον οποίο αντιμετωπίζουν εκατοντάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο. Τα παιδιά, δυστυχώς, είναι πιο ευάλωτα από τους ενήλικες.
Η χρήση του κινητού, το οποίο πλέον ενσωματώνει πολλαπλές λειτουργίες (ίντερνετ, υπολογιστής κ.λπ.), είναι συχνά θέμα διαμάχης μεταξύ γονιού και παιδιού, ειδικά για το πότε πρέπει να αποκτήσει την πρώτη του συσκευή.
Από την άλλη, πολλοί γονείς επιτρέπουν τη χρήση των ψηφιακών μέσων από πολύ μικρή ηλικία, με πρόσχημα «να ησυχάσει». Έτσι, όμως, χτίζονται συνήθειες που δύσκολα ανατρέπονται αργότερα.
Ευρήματα ερευνών
Σύμφωνα με έρευνα, περισσότερα από τα μισά παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών στην Ελλάδα (6 στα 10), έχουν πρόσβαση στο ίντερνετ και το 20% από αυτά «σερφάρουν» εντελώς ελεύθερα.
Μόλις το 11,4% των γονέων επιτρέπουν την χρήση του για δημιουργική απασχόληση, ενώ το 44% για παρακολούθηση βίντεο ή ταινιών και ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σημαντική παρατήρηση αποτελεί ότι το 38% των παιδιών έχει συναντήσει στο διαδίκτυο έχει συναντήσει ακατάλληλο ή βίαιο περιεχόμενο.
Προβλήματα από τη χρήση ψηφιακών μέσων
Η αλόγιστη χρήση των ψηφιακών μέσων από τα παιδιά:
- Μειώνει τη σωματική δραστηριότητά τους και σχετίζεται με διάφορα προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, τα προβλήματα στον ύπνο, το άγχος και η μειωμένη νοητική ανάπτυξη.
- Συνήθως προκαλεί ερεθισμό των ματιών και συχνούς πονοκεφάλους. Οι οθόνες εκπέμπουν μπλε φως και αυτό που ανησυχεί τους οφθαλμιάτρους και τους επαγγελματίες υγείας, σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στα μάτια, είναι ο χρόνος που περνάμε καθημερινά μπροστά από αυτές τις οθόνες, καθώς και η κοντινή απόσταση που τα κρατάμε μπροστά από το πρόσωπο και τα μάτια.
- Οδηγεί σε παραμέληση άλλων σημαντικών δραστηριοτήτων τους ή υποχρεώσεών τους.
- Στερεί την επικοινωνία τους με την οικογένεια και τους φίλους.
Όρια χρήσης
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει ότι για παιδιά ηλικίας έως 18 μηνών θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση οθονών, για ηλικίες 2-5 ετών να επιτρέπεται η χρήση 1 ώρα την ημέρα και για ηλικίες 6-12 ετών έως 2 ώρες την ημέρα.
Τα όρια πρέπει να είναι ξεκάθαρα και αδιαπραγμάτευτα. Η χρήση των ψηφιακών μέσων (τηλεόραση, κινητό, υπολογιστής, tablet) πρέπει να γίνεται πάντα παρουσία του γονέα. Βέβαια, ο σεβασμός της προσωπικότητας του παιδιού παίζει σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή της πειθαρχίας.
Οι γονείς θα πρέπει να:
- Μιλήσουν με το παιδί για τους κινδύνους. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο στα παιδιά από μικρή ηλικία πως ότι βάζουν στο ίντερνετ το βλέπουν όλοι, θα μείνει εκεί για πάντα και πως εκεί δεν βρίσκεις τα πάντα, ούτε απαντήσεις για τα πάντα.
- Προάγουν το γέμισμα του ελεύθερου χρόνου με άλλες δραστηριότητες, όπως τα παιχνίδια.
- Δίνουν το «καλό παράδειγμα».
- Περιηγηθούν μαζί στο διαδίκτυο, αφήνοντας το παιδί να κάνει τις επιλογές.
- Εγκαταστήσουν εργαλεία γονικού ελέγχου. Η απλή παρακολούθηση του ιστορικού των μηχανών αναζήτησης δεν είναι αποτελεσματική.
- Αποφεύγουν τη χρήση των ψηφιακών μέσων ως επιβράβευση ή τιμωρία.
- Κερδίσουν την εμπιστοσύνη των παιδιών, ώστε να τους μιλούν ελεύθερα και να μπορούν να ρωτήσουν για ότι βλέπουν. Αυτό επιτυγχάνεται ξεκινώντας κουβέντα για τι κάνουν οι φίλοι τους στο διαδίκτυο, δίχως να είστε επικριτικοί.
Εάν διαπιστώσετε αδυναμία διακοπής χρήσης ψηφιακών μέσων, συναισθηματικό κενό – ανία – ανησυχία – άσχημη διάθεση – επιθετικότητα από τη μη χρήση ή όταν προσπαθεί να την περιορίσει, διαταραχές του ύπνου και αλλαγές στις ώρες του ύπνου, όπως υπνηλία τις πρωινές ώρες εξαιτίας της χρήσης του διαδικτύου τη νύχτα, μυστικοπάθεια, αναφορά σε ενήλικες που δεν γνωρίζετε και γενικά αλλαγή στη συμπεριφορά του, επικοινωνήστε με ειδικό.
Η ψυχολόγος της Γραμμής Βοήθειας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ υπογραμμίζει:
“Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι κάποιες φορές η υπερβολική ενασχόληση με το διαδίκτυο μπορεί να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, να αποτελεί το σύμπτωμα και όχι την αιτία ενός προβλήματος. Με άλλα λόγια, ένα παιδί ή ένας έφηβος μπορεί να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο σαν «καταφύγιο», σαν ένα τρόπο να ξεφύγει από τα προβλήματά του ή τα δύσκολα συναισθήματα. Για παράδειγμα παρατηρούμε συχνά ότι ένα εσωστρεφές – ντροπαλό παιδί που δυσκολεύεται στις κοινωνικές σχέσεις με τους συνομήλικους μπορεί να χρησιμοποιήσει υπερβολικά πολλές ώρες στο διαδίκτυο γιατί διευκολύνεται μέσω της χρήσης στη δημιουργία και τη διατήρηση κοινωνικών σχέσεων. Άλλο παράδειγμα αποτελεί ένα παιδί αγχώδες ή με καταθλιπτικό συναίσθημα που μπορεί να χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο σαν ένα τρόπο ανακούφισης των πιεστικών του συναισθημάτων.”
Μπορείτε να πάρετε ιδέες για εναλλακτικές ενασχολήσεις του παιδιού στο άρθρο μας Ασχολίες για παιδιά στο σπίτι.
Η ομάδα του After Bell
